Oglądaliście filmy Polańskiego? Zwróćcie uwagę na muzykę! Kompozytorem jest Krzysztof Komeda (właśc. Krzysztof Trzciński) – prawdziwy gigant światowej muzyki. Polscy muzycy jazzowi to środowisko różnorodne i pełne ciekawych osobowości. Posłuchajcie na początek twórczości Krzysztofa na przykład „Astigmatic”, „Crazy Girl”, „Lullaby” czy „Ballad for Bernt”. W krzyżówkach często widzimy pytanie o Krzysztofa muzyka jazzowego, prawdopodobnie odpowiedź to Krzysztof Komeda:)
Krzysztof urodził się w w 1931 roku w Poznaniu. Dzieciństwo i wczesna młodość przypadły na okres drugiej wojny światowej. Traumatyczne przeżycia wojenne nie ominęły także jego rodziny, a skutki dotykały kompozytora przez całe życie. Talent muzyczny rozwijał ucząc się grać na fortepianie od najmłodszych lat. Z okresu dziecięcych zabaw pochodzi również pseudonim który był używany przez artystę przez cale dorosłe życie.
Lata szkolne i studenckie
Pierwszy zespól Krzysztofa założony w czasach szklonych nosi nazwę Carioca [1]. Już w tym czasie zespół odnosił sukcesy. Jednakże, bycie muzykiem jazzowym wiązało się dla Krzysztofa z szeregiem wątpliwości. Szczególnie, że zdobył bardzo dobry zawód – był lekarzem laryngologiem. Studiował w Poznaniu, na ówczesnej Akademii Lekarskiej, później Medycznej. Fascynacja muzyką była jednak silna i na szczęcie nie przegrała z codzienną rutyną. Na studiach założył zespół wokalno-instrumentalny, który również odnosił sukcesy podczas różnorodnych festiwali przeglądów.
Lata 50 XX wieku to okres wzmożonej cenzury i represji ze strony władz. Jazz nie jest zabroniony, ale niemile widziany – wszak pochodzi z Ameryki. Muzycy często grają w prywatnych mieszkaniach. Tak samo Krzysztof – często występuje w Krakowie dla grona znajomych. Studia kończy w 1956 roku i zaczyna pracę w klinice pod okiem profesora Aleksandra Zakrzewskiego.
Komeda Sextet/ Sekstet Komedy
Kompozytor gromadził wokół siebie znajomych i przyjaciół muzyków. Nie ma wtedy dostępu do magnetofonów i płyt więc Artyści całe noce spędzali przy odbiorniku radiowym, zapisując kolejne takty słyszanych utworów. W którymś momencie Krzysztof zaczął używać pseudonimu Komeda i poświecił się muzyce jazzowej.
W czasie powstawania zespołu niewielu artystów decydowała się grać jazz, dlatego członkowie zespołu przechodzili na inne instrumenty. Pianista Jerzy Milian zaczął grać na wibrafonie. Mając trudności z nabyciem instrumentu, ćwiczył na sucho na płytkach wibrafonu narysowanych na papierze pakowym. Inny pianista Jan Wróblewski zaczął gać na saksofonie barytonowym. Ostatecznie zespół gra w składzie Krzysztof Komeda – pianino, Jerzy Milan – wibrafon, Stanisław Pludra – saksofon altowy, Jan Wróblewski – saksofon barytonowy/klarnet, Józef Stolarz – kontrabas, Jan Zylber – perkusja. Mimo że zespół grał krótko około 2-3 lat – jego działalność okazała się przełomowa w historii polskiej muzyki. Zespół stał się prekursorem jazzu nowoczesnego w Polsce.
Muzyka filmowa
„Dwaj ludzie z szafą” to pierwszy, 15 minutowy czarno-biały film do którego w 1957 roku Komeda napisał muzykę. Polański zgłosił się do niego z propozycją współpracy, a kompozytor mimo wielu wątpliwości propozycję przyjął. Film zdobył wiele nagród i otworzył przed Krzysztofem nowe możliwości współpracy z twórcami filmowymi. Wymienić można tutaj filmy „Niewinni Czarodzieje” Andrzeja Wajdy , „Gruby i chudy” i „Nóż w wodzie” Polańskiego. Muzyka filmowa pozwala kompozytorowi wyjść poza schematy – niektóre filmy to muzyka typowo jazzowa, a inne cechują się jedynie trudnymi do uchwycenia jazzowymi wstawkami.
Praca z najwybitniejszymi polskimi muzykami jazzowymi
Polscy muzycy jazzowi , którzy pracowali z Krzysztofem Komedą to najwybitniejsze postaci polskiej sceny muzycznej. Najbardziej znani z nich to Tomasz Stańko, Jan „Ptaszyn” Wróblewski, Michał Urbaniak czy Urszula Dudziak. Kontrabasista Maciej Suzin wspomina:
„28 października 1963. Dziś od czternastej do osiemnastej próba. Będę grał koncert filharmonii z Urbaniakiem, Stańką i Bartkowskim. Rzeczy ambitne, kompozycje autorskie Komedy. Mam tremę, mniejszą ale mam. Duży materiał do zapamiętania. „
Kariera światowa
Kariera światowa polskiego muza jazzowego nabrała rozmachu wraz z wyjazdem do Skandynawii w 1960 roku. Występy w Dani i Szwecji można określić jako ogromny sukces, który zaowocował propozycjami płytowymi od międzynarodowych wytwórni. Krzysztof koncertował w Niemczech, Bułgarii.
Krzysztof Komeda odszedł zbyt wcześnie. Muzyk jazzowy zmarł w wieku 38 lat, 23 kwietnia 1969 roku, w wyniku obrażeń po wypadku którego doznał podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych kilka miesięcy wcześniej.
Wybrane utwory – czyli muzyka jazzowa której warto posłuchać
- Sleep Save And Warm – czyli kołysanka z filmu „Dziecko Rosmery” – posłuchajcie pełnego utworu
- Cherry
- Crazy Girl
- Kato
- Astigmatic
1. Magdalena Grzebałkowska „Komeda. Osobiste życie jazzu. wyd. Znak”